Próba ucieczki by Borys Strugaccy

Dwoje młodych ludzi, pilot kosmiczny Anton i lingwista strukturalny Vadim, wybierają się na wakacje do kosmicznego kurortu - planety Pandora. W ostatniej chwili dołącza do nich dziwnie zachowujący się mężczyzna imieniem Saul (Savel Petrovich Repnin), który przedstawia się jako historyk XX wieku i proponuje zmianę trasy, by wylądować na dowolnej niezbadanej planecie. Na odnalezionej planecie, nazwanej na cześć pasażera Saula, bohaterowie odkrywają cywilizację znajdującą się na niskim, feudalnym poziomie rozwoju.

W rzeczywistości znajdują obóz koncentracyjny z więźniami zesłanymi tu za różne zbrodnie i na granicy przetrwania w surowych warunkach naturalnych. Więźniowie pod kontrolą strażników na poligonie próbują przez okrutne doświadczenie i nawet za cenę własnej śmierci nauczyć się kontrolować sprzęt pozostawiony na planecie przez niehumanoidalną supercywilizację Wędrowców. Spontaniczne i humanistyczne próby bohaterów, by pomóc więźniom, negocjować ze strażnikami i wpłynąć na całokształt sytuacji, spełzają na niczym.